Procesy kierowania w organizacji (II)

Podejmowanie decyzji jest więc trudną sztuką, której trzeba się uczyć, zdobywając odpowiednią wiedzę i doświadczenie. Trzeba przede wszystkim myśleć i nie powoływać się na trudności obiektywne stanowiące często alibi dla własnego lenistwa i nieuctwa, ale nie należy też przesadzać z "nadmiarem racjonalności". Każdy decydent powinien opracować sobie pewną własną taktykę decydowania, wykorzystując do tego celu zdobytą wiedzę z zakresu podejmowania decyzji, własne doświadczenie życiowe i własną intuicję.

Warunki skutecznego decydowania

W świetle psychologicznej teorii podejmowania decyzji, decyzje są trafne pod względem formalnym, jeśli decydent w toku swego myślenia spełnił następujące warunki:

- stworzył w umyśle pełną reprezentację sytuacji decyzyjnej

- określił zbiór wariantów i sprawdził go pod względem kompletności i niesprzeczności;

- sformułował kryteria oceny wariantów działania

- dokonał oceny w układzie kryteria – warianty decyzji

- wybrał właściwą regułę decyzyjną

- określił w jaki sposób podejmowana decyzja zmienia stopień wyboru dla przyszłych decyzji;

- podjął decyzję w trafnym momencie

Amerykańscy specjaliści od sztuki decydowania uważają z kolei, że talentowi menedżera do podejmowania decyzji sprzyjają następujące cechy osobowości:

1. Zdolności analityczne.
2. Zdolność myślenia pojęciowego i logika.
3. Umiejętność oceny intuicyjnej.
4. Kreatywność.
5. Odporność psychiczna.
6. Otwartość spojrzenia. Dobry decydent słucha, co mają do powiedzenia inni, jest wrażliwy na komentarze i sugestie.
7. Pozytywny obraz własny. Obraz własny w dwojaki sposób wpływa na efektywność podejmowania decyzji. Po pierwsze, osoby o zbyt niskim poziomie samoakceptacji często przywiązują zbyt dużą wagę do tego, jak wypadają w oczach innych, a w związku z tym mogą być nadmiernie wrażliwe na presję otoczenia. W rezultacie zamiast robić to, co uważają za słuszne, działają tak, jak w ich przekonaniu inni tego od nich oczekują. Po drugie: osoby o małym poczuciu własnej wartości doświadczają obaw częściej niż ci, których obraz własny jest dodatni. Obawy uniemożliwiają niekiedy dokładną analizę. Tak więc osobom o niskim poczuciu własnej wartości trudniej jest podejmować skuteczne i dobre decyzje.

W teorii podejmowania decyzji formułuje się też rozmaite zalecenia co do sposobów podejmowania decyzji oraz recepty na trafne decyzje uwzględniające postulaty racjonalności. Tak naprawdę to uniwersalnych recept nie ma, gdyż wartość badań dotyczących podejmowania decyzji, a opierających się na laboratoryjnym symulowaniu rzeczywistych problemów jest niska. Zalecenia mogą być jednak pomocne, gdyż wynikają one z badań praktycznych i są formułowane przez specjalistów mających doświadczenie i wiele rozwiązanych problemów decyzyjnych. Zalecenia te można sformułować następująco:

1. Skuteczni menedżerowie nie czekają na pojawienie się problemów.
2. Warunkiem rozwiązania złożonych problemów jest ich rozłożenie na problemy cząstkowe.
3. Nie należy liczyć na przebłysk genialności dlatego trzeba brać pod uwagę kombinacje różnych pomysłów.
4. Należy szukać podobieństwa w rozwiązywaniu problemów, co polega na analogii i uogólnieniu.
5. Przed podjęciem decyzji warto poradzić się innych.
6. Nie należy unikać podejmowania decyzji, a zwłaszcza odpowiedzialności za jej skutki.
7. Przed podjęciem decyzji należy pozyskać możliwie dużo informacji z różnych dziedzin.
8. Nigdy nie należy podejmować decyzji pod działaniem stresu, wyjąwszy sytuacje, kiedy jest to nieodzowne (awarie, pożary, klęski żywiołowe itp.). Stres powoduje nerwowość, chwiejność emocjonalną, niepewność siebie i wewnętrzne zahamowania, a przy podejmowaniu decyzji trzeba.
9. Podejmując decyzję trzeba być przygotowanym na ewentualność popełnienia błędu.
10. Przy podejmowaniu decyzji należy udokumentować powody jej podjęcia.

Procesy podejmowania decyzji stanowią we współczesnej firmie najważniejszy element ogólnego procesu zarządzania jej zasobami ludzkimi i materialnymi, który zmierza do osiągnięcia stojących przed nią celów ku zadowoleniu tych wszystkich, którym ona służy. Dlatego też doskonalenie zarządzania zmierzające do zapewnienia jej lepszego przystosowania się do otoczenia i łatwiejszego radzenia sobie z coraz trudniejszą przyszłością musi być nakierowane przede wszystkim na racjonalizację procesu decydowania.

Umiejętność decydowania można posiąść i można ją doskonalić, zdobywając rzetelną wiedzę menedżerską i korzystając z rozsądnych rad rozsądnych ludzi. Przede wszystkim należy korzystać z osiągnięć nauki. Podejmowania rozsądnych decyzji trzeba się po prostu uczyć.